Hooibroei is de benaming voor een proces waarbij een hoeveelheid hooi of ander organisch materiaal
(uiteindelijk) tot zelfontbranding komt. Hierbij kunnen complete boerderijen afbranden. Doordat hooi vaak opgeslagen wordt in de nabijheid van vee wordt dan ook snel dit vee bedreigd.
Proces van Hooibroei
Hooi kan bij hooibroei door spontaan verlopende fermentatieprocessen in brand raken, fermentatie vindt plaats onder invloed van micro-organismen wanneer het hooi vochtig is.
Micro-organismen “eten” van het hooi, ze vormen grote levensgemeenschappen die tezamen de temperatuur van het hooi doen stijgen tot soms boven de 100°C, het hooi broeit dan. De warmte die wordt gegenereerd kan in het natte hooi nergens naar toe in de strak geperste pakken in de opslag en verhit dus het hooi zelf. Door deze verhitting neemt de activiteit van micro-organismen nog sneller toe, zodat het proces zichzelf in stand houdt en versterkt. Dit kun je herkennen aan de typerende karamelachtige geur.
Wanneer de grootste kans op Hooibroei
Als het hooi een temperatuur van 55°C bereikt volgt er een chemische reactie waarbij brandbare gassen vrijkomen. De biologische activiteit neemt door de toegenomen temperatuur sterk af. Uiteindelijk bereikt de reactiehitte de buitenkant van de hooiopslag. Dit hooi is meestal droger en staat bovendien in contact met de lucht en dus met zuurstof. Wanneer de temperatuur van de buitenste hooilagen voldoende is opgelopen zal de hooiberg spontaan vlam vatten. Hooibroei komt vooral binnen zes weken na het oogsten voor.
Als de temperatuur van het hooi boven de 800C komt, is de toestand kritiek. Het hooi moet dan voorzichtig uitgehaald worden, het liefst in het bijzijn van de brandweer. In de broeizone zijn hete brandbare gassen aanwezig die met voldoende toevoer van zuurstof gemakkelijk ontbranden. Dit kan gepaard gaan met steekvlammen of explosies.
Boeren gebruiken al sinds de 17e eeuw hooiroeden, ijzeren staven die in de hooiberg geschoven worden. Na een uur wordt de roede uit de hooiberg gehaald en aan de temperatuur kan men voelen of er een broeiproces gaande is. Tegenwoordig hebben we daarvoor de (elektronische) thermometers, hiermee wordt hetzelfde gedaan maar dan sneller en nauwkeuriger.
Verloop van hooibroei
In onderstaande grafiek is schematisch de ontwikkeling van hooibroei weergegeven. Uit dit schema blijkt dat er beneden 45°C nog niets aan de hand is. Boven 45°C C ontstaat gevaar. Gevaar dat oploopt, als de temperatuur blijft stijgen. Ook neemt de kwaliteit en energiewaarde van hooi door broei snel af.
Als de balen dan ook nog eens dicht tegen elkaar en hoog opgestapeld zijn kan de warmte nog minder makkelijk afgevoerd worden. Het broeiproces kan zich gemakkelijk voortzetten, waardoor uiteindelijk brand kan ontstaan.
Daarnaast is uiteraard, voor de actie de ondernomen wordt, van belang of het hooi binnen in een gebouw opgeslagen is of apart buiten in een hooiberg of zelfs helemaal buiten met een doek erover.
65°C, het hooi begint gevaarlijk te worden, het moet dagelijks gecontroleerd worden
70°C, controle van de temperatuur is elke twee tot vier uur nodig
80°C, ontbranding wordt een serieuze mogelijkheid, maatregelen zijn onmiddellijk
noodzakelijk
85°C, in de hooiberg zullen zich hete plekken bevinden, het hooi zal daar ontbranden
zodra het met lucht in aanraking komt (90 C advies uithalen samen brandweer)
100°C, de situatie is kritiek en de temperatuur zal snel verder stijgen, zelfontbranding zal
vrijwel zeker plaatsvinden.
Preventie om kans op hooibroei te verminderen
De belangrijkste maatregel om broei te voorkomen is droog opslaan. Het vochtgehalte mag niet meer dan 22% zijn, voor grote balen zelfs niet meer dan 18%. Daarnaast is het van belang dat de temperatuur regelmatig gemeten wordt. De kwaliteit van het gras is ook van belang. Nieuw ingezaaid grasland, sterk bemest gras of bepaalde grassoorten zijn niet geschikt voor het maken van hooi. Dit omdat deze grassen veel energie bevatten waardoor sneller broei ontstaat.
Gras dat langs de kanten van de percelen ligt, droogt vaak minder goed dan het gras elders op het perceel. Deze zogenaamde ‘kantbalen’ verdienen extra aandacht, leg deze daarom niet midden in de grote stapel.
In de moderne hooibouw worden vaak grote hooibalen geperst van meer dan 500 kilo per baal. Steeds vaker wordt hooi geperst in grote balen. Deze grote balen verdienen extra aandacht. Door de strakke persing en door de grootte zal hooibroei in het binnenste sneller optreden doordat de warmte de baal niet kan verlaten. Stapel ze niet hoger dan
3 pakken. Zorg ook hier voor voldoende ventilatie rondom de opslag, maar ook tussen de balen.
Voorkom hooibroei
Hooi daarom vooral in een periode waar het weer heel stabiel is, dan is mogelijk
om een goede kwaliteit hooi te krijgen. Zo is de kans op hooibroei kleiner.
In plastic verpakte grote hooibaal
onkruid en/of gras. Zowel hooi- en strobalen worden daarom vaak in plastic verpakt zodat er
geen zuurstof bij het warme hooi/stro komt waardoor het niet kan ontbranden.
Progrezz richt zich uitsluitend op bedrijfsverzekeringen. Agrariërs zijn mede onze klanten. Omdat wij bij bedrijfsverzekeringen van agrariërs specifieke risico’s met een mogelijke grote schade impact wensen te voorkomen en risicobeheersing ons speerpunt is, publiceren wij ook artikelen die afkomstig zijn van externe
Bronnen:
De Zeeuwse
Montana State University
Folder: Univé brandpreventie: Hooibroei, Voorkomen … is beter dan blussen!
